My Brilliant Friend’den Atonement’a, Wolf Hall’dan Never Let Me Go’ya, “21. Yüzyılın En İyi Kitapları”ndan uyarlanan film ve diziler!
The New York Times geçtiğimiz günlerde “21. Yüzyılın En İyi Kitapları”nı sıraladığı bir liste yayınladı. NY Times gibi propaganda aracı olarak kullanılan bir yayının kendi fikirlerinin pek kıymeti olmasa da bu kez durum biraz farklıydı. Çünkü listedeki kitaplar NY Times editörlerinin değil, yazarların oylarıyla belirlenmişti. Aralarında Stephen King, James Patterson, Roxane Gay, Nick Hornby gibi ünlü yazarların da bulunduğu 503 isim, bu listenin ortaya çıkmasına katkı sağlamıştı. Bu yüzden dikkate değer bir listeyle karşı karşıyaydık.
Listenin yayınlanmasının ardından pek çok kitap blogu/kanalı bu listeyi ele alan içerikler hazırladı. Bunlardan biri de Melikşah Altuntaş’tı. Kendisinin listeyi incelediği videoyu izlerken, “21. Yüzyılın En İyi Kitapları” listesindeki pek çok yapımın uyarlamasının çekilmiş olması dikkatimi çekti. Sonrasında takip eden araştırma ve derleme, ortaya bu listeyi çıkardı. Melikşah Altuntaş’ın bu listeye ilham veren videosunu buradan izleyebilir, listeyi ve filmlere/dizilere dair detayları ise aşağıda bulabilirsiniz.
Listedeki film ve dizileri derlediğimiz Letterboxd listesine ise buradan ulaşabilirsiniz.
“21. Yüzyılın En İyi Kitapları”ndan Uyarlanan Film ve Diziler
1. My Brilliant Friend ve 80. The Story of the Lost Child (Elena Ferrante)
Elena Ferrante’nin “Benim Olağanüstü Akıllı Arkadaşım” adıyla çevrilen romanı, Napoli’nin yoksul bir mahallesinde büyüyen iki kız arkadaşın hikâyesini ele alıyor. Ferrante’nin dostluk, kimlik ve toplumsal değişim temalarını işleyen dört kitaplık Napoli Romanları serisi, 2018 yılında HBO ve Rai ortaklığında diziye uyarlandı. Hem eleştirmenlerin hem de izleyicilerin beğenisini kazanan dizi, eylül ayında 4. ve son sezonuyla ekranlara geri dönecek.
3. Wolf Hall ve 95. Bring Up the Bodies (Hilary Mantel)
Hilary Mantel’in tarihi kurmaca serisi, Thomas Cromwell’in Kral VIII. Henry’nin danışmanı olarak yükselişini ve İngiltere’nin politik çalkantılarını anlatıyor. Serinin ilk iki kitabı olan “Wolf Hall” ve “Bring Up the Bodies”, 2015 yılında BBC tarafından bir mini diziye uyarlandı. Mark Rylance ve Damian Lewis’in başrollerini paylaştığı bu dizi beğeniyle karşılanırken, özellikle Mark Rylance’ın performansı övgü topladı.
Serinin üçüncü romanı olan The Mirror and the Light da yine aynı ekip tarafından diziye uyarlandı. Wolf Hall: The Mirror and the Light adını taşıyan bu devam dizisi, 2024 sonu-2025 başı gibi BBC’de izleyici ile buluşacak.
7. The Underground Railroad (Colson Whitehead)
Colson Whitehead’in Pulitzer ödüllü romanı “Yeraltı Demiryolu”, 2021 yılında Barry Jenkins (Moonlight) tarafından bir mini diziye uyarlandı. Amazon Prime Video’da izleyici ile buluşan dizi, hem izleyicilerin hem de eleştirmenlerin beğenisini kazandı. The Underground Railroad, 92 MetaCritic puanıyla son yıllarda çıkan diziler arasında en üst sıralarda yer alıyor.
The Underground Railroad, esaretten kaçan köle Cora’nın özgürlüğe kaçış hikâyesi üzerinden, Amerika’nın karanlık tarihine ışık tutuyor.
9. Never Let Me Go (Kazuo Ishiguro)
Kazuo Ishiguro’nun Türkçeye “Beni Asla Bırakma” adıyla çevrilen romanı, gizemlerle dolu bir yatılı okulda büyüyen üç arkadaşın aşk ve kimlik arayışını ele alıyor. Bu üç arkadaşı rahatsız edici gerçeklerle yüzleştiren bu arayış, insan olmanın ne anlama geldiğine dair soruları da yüzeye çıkarıyor. Ishiguro’nun romanı, 2010 yılında Mark Romanek tarafından sinemaya uyarlandı. Keira Knightley, Carey Mulligan ve Andrew Garfield’ın başrollerde yer aldığı Never Let Me Go, (aralarında benim de bulunduğum) pek çok kişi tarafından 2010’ların en etkileyici filmlerinden biri olarak kabul ediliyor.
13. The Road (Cormac McCarthy)
Amerikan edebiyatının en önemli yazarlarından olan Cormac McCarthy’nin Pulitzer ödüllü romanı “Yol”, kıyamet sonrası bir dünyada hayatta kalmaya çalışan bir baba ve oğlun hikâyesini anlatıyor. Hayatta kalma mücadelesi ve umutsuzluk gibi karanlık temaları ele alan roman, 2009 yılında John Hillcoat tarafından sinemaya uyarlandı. Viggo Mortensen’in başrolünü üstlendiği filmin sevenleri olsa da genel itibarıyla romanın hakkını tam olarak veremeyen bir uyarlama olarak değerlendiriliyor. Filmin MetaCritic puanı bugün itibarıyla 64. Ancak bu durum sizi filmi izlemekten alıkoymasın. Çünkü The Road beğenmeyenleri olduğu kadar hayranları da olan bir film.
15. Pachinko (Min Jin Lee)
Min Jin Lee’nin ödüllü romanı, Koreli bir ailenin Japonya’da dört nesil boyunca süren yaşam mücadelesini ele alıyor. Aşk, ayrımcılık ve zorluklara karşı koyma gibi temaları işleyen roman, 2022 yılında Apple TV+ tarafından bir diziye uyarlandı. Beğeni kazanan dizi, önümüzdeki günlerde 2. sezonuyla ekranlara dönecek.
23. Hateship, Friendship, Courtship, Loveship, Marriage (Alice Munro)
Alice Munro’nun Türkçeye “Nefret, Arkadaşlık, Flört, Aşk, Evlilik” adıyla çevrilen öykü koleksiyonu, insan ilişkilerinin karmaşıklığını ve aşkın çeşitli biçimlerini keşfeder. Roman, 2013 yılında “Hateship Loveship” adıyla sinemaya uyarlandı. Kristen Wiig ve Guy Pearce’in başrollerini üstlendiği film, pek beğenilmedi. Liza Johnson imzalı film uyarlamasının MetaCritic puanı bugün itibarıyla 59.
26. Atonement (Ian McEwan)
Ian McEwan’ın 2001 tarihli romanı “Kefaret”, 2007 yılında Joe Wright tarafından sinemaya uyarlandı. Keira Knightley, James McAvoy, Saoirse Ronan gibi isimlerin rol aldığı film, bu listedeki en başarılı uyarlamalardan biri kesinlikle.
II. Dünya Savaşı arifesinde İngiltere’de geçen Atonement, masum bir yanlış anlamanın trajik sonuçlarını ele alıyor. Genç Briony Tallis’in yaptığı bir hata, iki sevgilinin hayatını sonsuza dek değiştiriyor. Roman gibi film de suçluluk, kefaret ve sevginin gücü üzerine derinlemesine bir inceleme sunuyor.
28. Cloud Atlas (David Mitchell)
David Mitchell’ın Türkçeye “Bulut Atlası” adıyla çevrilen romanı, asırlara yayılan hikâyesi ve yazım dilinin de parçası olduğu karmaşık anlatısıyla sinemaya uyarlanması epey zor bir eser olsa da 2012 yılında bir film uyarlamasına konu oldu. Wachowski Kardeşler’in Tom Tykwer ile birlikte çektiği bu film uyarlaması, büyük bir kesim tarafından pek beğenilmedi ama filmin hayranları da yok değil. Kayda değer bir bütçeyle hayata geçirilen Cloud Atlas’ın MetaCritic puanı 55.
31. White Teeth (Zadie Smith)
Zadie Smith’in Türkçeye “İnci Gibi Dişler” adıyla çevrilen romanı, 2002 yılında İngiltere yapımı bir mini diziye uyarlandı. Londra’nın çok kültürlü yapısını ele alan roman gibi dizi uyarlaması da iki ailenin kuşaklar boyu süren hikâyesini üzerinden dostluk, kimlik, göç ve kökler gibi temaları mizahi ve dokunaklı bir şekilde işliyor. Dizinin oyuncu kadrosunda Naomie Harris, Archie Panjabi, James McAvoy gibi sonradan ismini duyuracak isimler de rol alıyor.
32. The Line of Beauty – Alan Hollinghurst
2000’lerin başında İngiltere yapımı bir mini diziye uyarlanan bir diğer roman da The Line of Beauty’di. Dan Stevens, Tim McInnerny, Hayley Atwell, Alice Krige gibi isimlerin rol aldığı BBC dizisi, kötü olmasa da vasat bir uyarlama olarak kabul ediliyor. Roman gibi mini dizi de 1980’lerin Londra’sında, Thatcher dönemi İngiltere’sinde geçiyor. Hikâyenin merkezinde varlıklı bir ailenin yanında yaşamaya başlayan Nick Guest yer alıyor. Bu süreçte aşk, sanat, politika ve sınıf gibi konularla yüzleşen Nick’in hikâyesi, İngiltere’deki toplumsal değişimlere ayna tutuyor.
36. Between the World and Me (Ta-Nehisi Coates)
Ta-Nehisi Coates’in Türkçeye “Dünyayla Benim Aramda” adlı kurmaca olmayan romanı, 2020 yılında HBO’da yayınlanan bir uyarlamaya konu oldu. Ancak bu konvansiyonel bir uyarlama değildi. Daha önce bu kitabın bir uyarlamasını Harlem’de bir tiyatroda sahneleyen Kamilah Forbes’in hazırladığı bu yayın sırasında Oprah Winfrey, Phylicia Rashad, Angela Davis, Mahershala Ali gibi siyah ünlüler ve aktivistler sahneye çıkarak kitaptan bölümler okudu. Bu okumalara tiyatro oyunundan görüntüler de eşlik etti.
41. Small Things Like These (Claire Keegan)
Claire Keegan’ın 2021 tarihli romanı “Böyle Küçük Şeyler”, bu yıl film uyarlamasıyla sinemaseverlerin karşısına çıkacak. İlk gösterimi Berlin Film Festivali’nde yapılan filmin bu sonbaharda pek çok ülkede vizyona girmesi bekleniyor. Tim Mielants’ın yönettiği film uyarlamasının başrolünde Cillian Murphy yer alıyor. Berlin’de oldukça olumlu yorumlar alan filmin MetaCritic puanı 82.
46. The Goldfinch (Donna Tartt)
Donna Tartt’ın Pulitzer ödüllü romanı Saka Kuşu, annesini kaybeden bir çocuğun bir sanat eserine olan bağını ve suç dünyasına karışmasını anlatıyor. Roman, 2019 yılında John Crowley (Brooklyn) tarafından sinemaya uyarlandı. Ansel Elgort ve Nicole Kidman’ın başrollerini üstlendiği film, pek çok kişi için hayal kırıklığına dönüştü. Bugün itibarıyla filmin MetaCritic puanı 40.
48. Persepolis (Marjane Satrapi)
Marjane Satrapi’nin İran İslam Devrimi sırasında büyüyen genç bir kızın hikâyesini anlatan grafik romanı, 2007 yılında bir animasyon filme uyarlandı. Ortaya çıkan sonuç, 21. yüzyılın en iyi animasyon filmlerinden biri oldu. En İyi Animasyon Film kategorisinde Oscar adaylığı kazanan Persepolis, bu listedeki en iyi uyarlamalardan biri kesinlikle.
51. Life After Life (Kate Atkinson)
Kate Atkinson’ın “Hayat Sil Baştan” adlı romanı, Ursula Todd’un farklı zaman dilimlerinde yeniden hayata dönmesini ve her seferinde farklı bir yaşam sürmesini anlatır. Roman, kader ve olasılık temasını işler. Roman, 2022 yılında bir mini dizi olarak ekrana uyarlandı. BBC tarafından hazırlanan dizi genel olarak olumlu yorumlar alsa da nedense çok ses getirmedi.
55. The Looming Tower (Lawrence Wright)
Lawrence Wright’ın “The Looming Tower” adlı kitabı, El-Kaide’nin yükselişini ve 11 Eylül saldırılarına uzanan karanlık süreci ele alıyor. Kitap, CIA ve FBI arasındaki rekabetin bu trajik olayın yaşanmasındaki rolüne ışık tutan kitap, 2018 yılında Hulu yapımı bir mini diziye uyarlandı. Jeff Daniels, Tahar Rahim, Michael Stuhlbarg, Peter Sarsgaard gibi isimlerin rol aldığı dizi, genel olarak beğeni kazandı ve bu başarısını 4 Emmy adaylığıyla da taçlandırdı.
65. The Plot Against America (Philip Roth)
Amerikan edebiyatının en önemli isimlerinden olan Philip Roth, bu listede birden fazla eseri bulunan ender isimlerden biri. Roth’un ekrana uyarlanan eserlerinden biri de Türkçeye “Amerikaya Tuzak” adıyla çevrilen The Plot Against America oldu. 1940 seçimini Franklin Roosevelt yerine Charles Lindbergh’in kazandığı alternatif bir gerçeklik hayal eden kitap, bu alternatif tarih anlatısı üzerinden faşizmin yükselişine dair çarpıcı bir tablo ortaya koyuyor. Roth’un romanı, 2020 yılında HBO yapımı bir mini diziye uyarlandı. Günümüzün en önemli TV yazarlarından olan David Simon (The Wire)’ın yaratıcısı olduğu dizi, beğeniyle karşılandı.
66. We the Animals (Justin Torres)
Justin Torres’un “Biz Hayvanlar” adlı romanı, üç kardeşin şiddet dolu bir ailede büyüme hikâyesini anlatıyor. Çocukluğun masumiyetini ve aile bağlarının karmaşıklığını keşfeden roman, 2018 yılında bir filme uyarlandı. Jeremiah Zagar’ın ilk olarak Sundance Film Festivali’nde gösterilen filmi beğeniyle karşılandı. Filmin MetaCritic puanı bugün itibarıyla 80.
67. Far From the Tree (Andrew Solomon)
Andrew Solomon’un “Armut Dibine Düşmeyince – Anne Babalar, Çocuklar ve Kimlik Arayışı” adlı kurmaca olmayan kitabı; engelli çocuklar, suçlu gençler ve dahi çocuklar gibi çeşitli zorluklarla yüzleşen ailelerin yaşamlarını detaylandırıyor. Kitaptan uyarlanan 2017 yapımı belgesel, genel olarak olumlu yorumlar aldı.
74. Olive Kitteridge (Elizabeth Strout)
Elizabeth Strout’un Pulitzer ödüllü romanı Olive Kitteridge, 2014 yılında HBO yapımı bir mini diziye uyarlandı. Usta oyuncu Frances McDormand’ın etkileyici performansından güç alan dizi, uyarlandığı kitabın hakkını veren, son derece başarılı bir uyarlaması olarak kabul ediliyor. Bu listedeki en iyi uyarlamalardan biri olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.
84. The Emperor of All Maladies (Siddhartha Mukherjee)
Siddhartha Mukherjee’nin Türkçeye “Tüm Hastalıkların Şahı: Kanserin Biyografisi” adıyla çevrilen Pulitzer ödüllü kitabı, 2015 yılında Oscar adayı belgeselci Ken Burns tarafından bir belgesel dizisine uyarlandı ve PBS kanalında yayınlandı. Uyarlandığı kitap gibi belgesel de kanser araştırmalarının evrimine ve hastaların deneyimlerine ışık tutuyor.
90. The Sympathizer (Viet Thanh Nguyen)
Viet Thanh Nguyen’in 2015 yılında yayımlanan Pulitzer ödüllü romanı, bu yıl HBO yapımı dizi uyarlamasıyla izleyicilerin karşısına çıktı. Park Chan-wook’un imzasını taşıyan A24 yapımı dizi, oldukça olumlu yorumlar aldı. Dizinin MetaCritic puanı 80. Robert Downey Jr.’ın da rol aldığı dizi, Vietnam Savaşı’nın ardından Amerika’ya göç eden bir komünist casusun hikâyesini ve kendisini içinde bulduğu kimlik karmaşasını anlatıyor.
91. The Human Stain (Philip Roth)
Philip Roth’un Türkçeye “İnsan Lekesi” adıyla çevrilen romanı, 2013 yılında sinemaya uyarlandı. Nicole Kidman ve Anthony Hopkins gibi iki önemli ismin başrollerini paylaştığı film, iyi olduğu kadar kötü yorumlar da aldı. Robert Benton (Kramer vs. Kramer) imzalı filmin MetaCritic puanı bugün itibarıyla 57.
92. The Days of Abandonment (Elena Ferrante)
Elena Ferrante’nin kocası tarafından terk edilen bir kadına odaklanan romanı, 2005 yılında İtalya yapımı bir filme (I giorni dell’abbandono) uyarlandı. Roberto Faenza tarafından çekilen I giorni dell’abbandono, bu listedeki en zayıf uyarlamalardan biri.
93. Station Eleven (Emily St. John Mandel)
Emily St. John Mandel’in Station Eleven adlı distopik romanı, 2021 yılında HBO Max yapımı bir mini diziye uyarlandı. Patrick Somerville’ın yaratıcısı olduğu dizi, hem eleştirmenler hem de izleyiciler tarafından beğeniyle karşılandı. HBO Max’in bugüne kadar hayata geçirdiği en iyi dizilerden biri olan Station Eleven, bu başarısını 7 Emmy adalığıyla taçlandırdı. Uyarlandığı roman gibi dizi de küresel bir pandeminin ardından hayatta kalanların hikâyesini anlatıyor.
98. Bel Canto (Ann Patchett)
Ann Patchett’in “Bel Canto” adlı romanı, bir opera sanatçısının performans sergilediği bir doğum günü partisinin teröristler tarafından basılmasıyla başlar. Tutsaklar ve teröristler arasındaki karmaşık ilişkileri keşfederken, insan doğasının derinliklerine iner. Bel Canto, 2018 yılında Julianne Moore ve Ken Watanabe’nin başrollerde yer aldığı bir film uyarlamasına konu oldu. Paul Weitz’in yönettiği film, pek beğenilmedi.